Słowniczek terminów medycznych 

A
--------------------------------------------------------------------------------
Achromatopsja
To ślepota całkowita na barwy; może być wynikiem genetycznie uwarunkowanego niedorozwoju czopków lub niedorozwoju barwników wzrokowych.

Adipocyt
Komórka tłuszczowa, syntetyzująca i magazynująca tłuszcze proste (trójglicerydy).

Adrenalina
(Epinefryna). Hormon wydzielany przez cześć wewnetrzną nadnerczy, jest wytwarzany w sytuacjach stresowych. Przyspiesza akcję serca i oddechu, podwyższa ciśnienie krwi, przez selektywny skurcz naczyń wpływa na przemieszczenie krwi z układu pokarmowego do mięśni. Jest nazywana hormonem strachu, walki i ucieczki.

Afty
Są to owrzodzenia, mające postać drobnych, bolesnych nadżerek, występujących u ludzi pomiędzy 10-40 rokiem życia. Występują w jamie ustnej, na śluzówce warg, policzków lub na brzegach języka.

Akupresura
Masaż uciskowy wykonywany palcami w określonych punktach lub meridiany (linie) ciała.

Alergia
Stan wrażliwości na szczególny alergen, który wywołuje charakterystyczną odpowiedź u osoby narażonej na jego działanie. Do chorób alergicznych należą: alergiczne zapalenie skóry, katar sienny, astma oskrzelowa i inne.

Amnezja
Niepamięć, utrata pamięci cześciowa lub całkowita.

Amnioskopia
Badanie diagnostyczne płodu, polegające na wprowadzeniu wziernika (endoskopu) przez nacięcie powłok brzusznych matki lub poprzez szyjkę macicy.

Androlog
Lekarz zajmujący się zaburzeniami funkcji jąder i erekcji.

Andropauza
Odpowiednik kobiecej menopauzy, obniżenie się poziomu męskich hormonów w miarę upływu czasu.

Objawy:
- zaburzenia w sferze życia płciowego
- zmniejszenie sprawności fizycznej
- spadek aktywności psychicznej
- zaburzenia koncentracji
- uderzenia gorąca
- napadowe poty nocne
- nerwowość, skłonność do depresji

Angina
Ostry stan zapalny migdałków podniebiennych i gardła wywoływany przez bakterie.

Anoskopia
Wziernikowanie kanału odbytu i końcowego odcinka odbytnicy.

Antygen
Substancja rozpoznana przez organizm jako obca.

Antykoncepcja
Środki stosowane w celu zapobiegania zapłodnieniu

Astma
Dychawica oskrzelowa, choroba w której mięśnie okrężne oskrzelików kurczą się powodując zwężenie dróg oddechowych i utrudniając przepływ powietrza. Powodują ją zarówno czynniki alergiczne, jak i emocje, wysiłek fizyczny a także infekcje dróg oddechowych. Objawy: silna duszność, trudności w zaczerpnięciu powietrza. Chory z astmą powinien znajdować się pod stałą opieką lekarza.

Astygmatyzm
Wada wzroku; zniekształcenie widzenia wywołane różnicami w sile załamania światła wzdłuż różnych południków gałki ocznej.

Audiogram
Badanie słuchu.

Autyzm
Odsunięcie się od świata realnego lub całkowite zerwanie kontaktów z rzeczywistością i zamknięcie się we własnym świecie przeżyć. Autyzm jest jednym z podstawowych objawów schizofremi.

B
--------------------------------------------------------------------------------
Badania densytometryczne
to profilaktyczne badania mające na celu rozpoznanie osteoporozy - choroby powodującej rzeszotnienie kości.

Badania przesiewowe

Nazwa "badanie przesiewowe" jest używane jako synonim "wczesnego wykrywania" i obejmuje działania wśród osób bez objawów choroby w celu wykrycia choroby w okresie bezobjawowym lub przedklinicznym. Rozpoznanie i leczenie w okresie bezobjawowym daje lepsze wyniki, niż gdyby te działania wykonywano dopiero w okresie, gdy wystąpią objawy kliniczne.

Bezdech
Obturacyjny bezdech podczas snu (OBPS) jest groźną i często występująca chorobą. Obturacyjny bezdech podczas snu należy podejrzewać u osób z nadwagą , bądź otyłych, bardzo głośno chrapiących w czasie snu, u których osoby z rodziny zauważyły przerwy w oddychaniu (bezdechy). Chory w czasie bezdechu niejednokrotnie sinieje, wyraźnie się męczy próbując nabrać powietrze do płuc, co dopiero udaje się zrobić po przebudzeniu kończącym bezdech. Chorzy z OBPS skarżą się na zmęczenie w ciągu dnia, kłopoty z koncentracją, a przede wszystkim trudną do opanowania senność. Potrafią wbrew woli zasnąć praktycznie w każdych warunkach.

Białaczka
Choroba nowotworowa, w której następuje niekontrolowany rozrost krwinek białych w szpiku kostnym. Krwinki te tracą zdolność do dojrzewania, dlatego nie mogą pełnić funkcji obronnych w zakażeniach ustroju. Prowadzi to do niedokrwistości, krwawień, łatwego siniaczenia. Śledziona i węzły chłonne ulegają powiększeniu.

Biopsja
Pomocnicza metoda diagnostyczna, polegająca na pobraniu niewielkiej próbki żywej tkanki, najczęściej za pomocą igły, w celu badania mikroskopowego. Jest szczególnie ważna przy różnicowaniu nowotworów na łagodne i złośliwe.

Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa
To badanie diagnostyczne (BAC) polegające na nakłuciu tkanki bądź narządu, celem pobrania komórek i poddania ich badaniu cytologicznemu, zazwyczaj przy podejrzeniu raka. Może dotyczyć wszystkich narządów, m.in. piersi, wątroby, nerek itd.

Borelioza

Je to choroba wywoływana jest przez bakterie przenoszone przez kleszcze. Bakteria Borrelia, może rozwijać się praktycznie we wszystkich narządach, dlatego też grupa powikłań choroby jest bardzo szeroka na przykład są nimi powikłania neurologiczne takie jak: zapalenie opon mózgowych, zapalenie mózgu, porażenia nerwów. Ponad połowa zakażonych cierpi z powodu chorób stawów – rematoidalnego zapalenia. Borelioza powoduje też zagrożenie dla serca, wywołując zapalenie osierdzia, w wielu przypadkach prowadzi do bloku serca. U niektórych chorych dochodzi do rozwoju choroby psychicznej.
Objawy:
W pierwszej fazie mniej więcej miesiąc, po ukłuciu przez kleszcza powstaje czerwona plama, której towarzyszyć może gorączka, bóle głowy, stawów, mięsni, sztywność karku, powiększenie węzłów chłonnych.

Bronchoskopia
Wziernikowanie oskrzeli, bezpośrednie badanie wnetrza oskrzeli przy pomocy wziernika lub światłowodowego bronchoskopu.

Bulimia
Nieopanowany przymus zjadania dużych ilości pożywienia, a następnie wywoływanie wymiotów lub nadużywanie środków przeczyszczających, aby zapobiec przybraniu na wadze. Choroba ma podłoże psychiczne.

C
--------------------------------------------------------------------------------
Celiakia
To zaburzenie pracy jelit spowodowane nietolerancją glutenu, prowadzące prowadzi do zespołu złego wchłaniania, zwłaszcza tłuszczów. Choroba ujawnia się w wieku niemowlęcym.

Objawy:
Ból brzucha i powiększenie obwodu, wzdęcia i uczucie przepełnienia, biegunka, blade cuchnące stolce, swędząca skóra w okolicy łokci i kolan, u osób z zapaleniem skóry. U dzieci: opóźniony wzrost i słaby rozwój mięśni, u niemowląt – biegunka z odwodnieniem po pierwszym spożyciu glutenu.

Cellulit
Inaczej "pomarańczowa skórka". Jest to przypadłość polegająca na nierównomiernym rozmieszczeniu tkanki tłuszczowej, wody i produktów przemiany materii. W ten sposób powstaje obrzęk, zakłócający funkcjonowanie sąsiednich tkanek łącznych w tym cyrkulacji krwi i limfy. Skóra staje się nierówna i gąbczasta. Pojawia się mnóstwo grudek i zagłębień. Na "pomarańczową skórkę" szczególnie narażone są uda, pośladki i brzuch rzadziej kark i przedramiona. Cellulit pojawia się najczęściej przy dużych wahaniach hormonalnych np.: podczas ciąży czy w okresie menopauzy.
Na rozwój cellulitu wpływają: bezruch, nadwaga, gorące kąpiele, stresy, przepracowanie a także nadmierne spożywanie węglowodanów, soli oraz żywności wysoko przetworzonej, zawierającej konserwanty i syntetyczne barwniki. Czasem przyczyną są wrodzone predyspozycje dziedziczone po matce.

Choroba Buergera
Zapalenia naczyń krwionośnych typu zakrzepowo-zarostowego.

Choroba Heinego i Medina
Wirusowe zapalenie komórek nerwowych rdzenia kręgowego, powodujące niesymetryczne niedowłady wiotkie mięśni.

Choroba Parkinsona
Powoli postępujący zespół chorobowy na który składa się wzmożone napięcie mięśni i drżenie spoczynkowe rąk, a niekiedy i głowy.

Choroba wieńcowa
Choroba niedokrwienna serca. Powstaje w momencie gdy przez mięsień sercowy przepływa niedostateczna ilość krwi, powodując niedobór tlenu.

Choroba wrzodowa
Polega na ubytku obszaru błony śluzowej żołądka lub dwunastnicy, który uległ uszkodzeniu przez sok żołądkowy w głównej mierze złożony z kwasu solnego.
W zależności od lokalizacji uszkodzenia błony śluzowej używa się terminów: wrzód żołądka oraz wrzód dwunastnicy.
Do choroby wrzodowej zalicza się zaburzenia chorobowe takie jak:

- wrzód żołądka,
- wrzód dwunastnicy,
- wrzód opuszki dwunastnicy,
- pooperacyjny wrzód w miejscu zespolenia lub jego pobliżu.

Ciemiączko
Wrodzony otwór między kośćmi pokrywy czaszki, wypełniony tkanką łączną, który zamyka się do 2 roku życia.

Cukrzyca
Cukrzyca jest chorobą polegającą na zaburzeniu metabolizmu węglowodanów wynikającym z niedostatecznej produkcji lub obniżonej wrażliwości tkanek na insulinę.
Hormon polipeptydowy - insulina - jest syntetyzowany w komórkach beta wysp Langerhansa w trzustce i jest niezbędny dla prawidłowego wykorzystaniu glukozy w większości tkanek organizmu.
U osób z cukrzycą zdolność komórek ciała do wykorzystania glukozy jest obniżona, co powoduje zwiększenie stężenia glukozy we krwi (hiperglikemia).

Cykl miesiączkowy i miesiączka
Stanowią wyraz cyklicznego charakteru rozrodczości dojrzałej płciowo kobiety. Jajo rozwija się i dojrzewa w pęcherzyku Graafa w jednym z jajników. Gdy już dojrzeje, pęcherzyk pęka i uwalnia je, po czym jajo przez jajowód zstępuje do macicy. Pęknięty pęcherzyk staje się okresowo gruczołem wydzielania wewnętrznego, zwanym ciałkiem żółtym; wydziela hormon progesteron. Pod wpływem progesteronu ścianka macicy (endometrium) wykazując gotowość do przyjęcia zapłodnionego jaja - grubieje, zwiększa się w niej dopływ krwi. Jeśli jajo nie ulega zapłodnieniu, a tym samym nie ma ciąży, endometrium złuszcza się i wypływa wraz z krwią poprzez pochwę. Proces ten nazywany jest miesiączką.

Cystoskopia
Wziernikowanie pęcherza, oglądanie wnętrza oświetlonego i wypełnionego płynem pęcherza (minimum ok. 100 ml), za pomocą cystoskopu, wprowadzonego przez cewkę moczową.

Cytologia
Badanie polegając na pobraniu rozmazu z części pochwowej szyjki macicy i służy ocenie komórki nabłonka. Badanie pozwala wykryć zmiany przednowotworowe lub nowotwór szyjki macicy w stadium klinicznie bezobjawowym, co daje szansę całkowitego wyleczenia. Badanie cytologiczne powinno byc wykonywane co roku.

Czas kaolinowo-kefalinowy
(APTT) jest miarą sprawności wewnątrzpochodnego układu krzepnięcia krwi. Badanie to jest zalecane do laboratoryjnej kontroli leczenia heparyną.

D
--------------------------------------------------------------------------------
Daltonizm
Nierozpoznawanie barw, najczęściej wrodzone i przekazywane dziedzicznie, niekiedy spowodowana urazem lub schorzeniem. W dużej ilości przypadków jest to nie rozróżnienie barwy czerwonej i zielonej.

Defloracja
Rozrywanie błony dziewiczej przy pierwszym stosunku płciowym.

Densytometria
Badanie gęstości kości.

Depresja
Zespół depresyjny, obniżenie nastroju pochodzenia chorobowego, głębsze i dłużej trwające niż prawidłowe reakcje emocjonalne na trudności lub nieszczęścia spotykane w życiu.

Diabetologia
Dział medycyny zajmujący się leczeniem, rozpoznawaniem i profilaktyką cukrzycy.

Dializa
zabieg stosowany w ostrej niewydolności nerek, którego celem jest oczyszczenie krwi z nadmiaru mocznika.

Dioptria
Jednostka mocy optycznej; oznaczana jako 1dpt. lub 1D; wyraża się przez odwrotność długości ogniskowej soczewki w metrach; np. oznaczenie 4D oznacza soczewkę o ogniskowej 1/4 metra, a oznaczenie 0,25D oznacza soczewkę o ogniskowej 4 metry; dodatnie liczby określają soczewki skupiające, a ujemne - soczewki rozpraszające.

Dysfunkcja erekcyjna
Przewlekła niemożność do uzyskania i utrzymania erekcji (wzwodu) wystarczającego do odbycia stosunku płciowego.

E
--------------------------------------------------------------------------------
Echo serca
Jest to badanie serca przy pomocy aparatu USG z odpowiednią sondą.
Echo serca przeprowadza się w celu:
- oceny budowy i działania zastawek serca
- pomiaru wielkości i pracy komór serca
- diagnostyki wad serca
- diagnostyki nowotworów mięśnia sercowego
- diagnostyki płynu w worku osierdziowym.
Badanie trwa od 30 do 90 minut.
Lekarz pod różnymi kątami przykłada sondę USG do klatki piersiowej pacjenta i ogląda obraz serca na monitorze, co jest rejestrowane na taśmie video.
Przygotowanie do badania nie jest potrzebne.

Echokardiografia
Metoda badania serca, oparta na zjawisku odbijania się ultradźwięków, pozwalająca uwidocznić struktury i dynamikę ruchu serca.

Ejakulacja
Wytrysk nasienia.

EKG
Badanie EKG, elektrokardiografia - jest badaniem diagnostycznym służącym do szybkiego i dokładnego wykrywania różnych zaburzeń rytmu, przewodzenia i ukrwienia mięśnia sercowego, a zwłaszcza rozpoznania świeżego zawału serca. Umożliwia także ujawnianie zaburzeń elektrolitowych (np. podwyższonego stężenia potasu we krwi), a nawet zwiększonego ryzyka wystąpienia niemiarowości (np. skrócenie czasu przedsionkowo - komorowego). Pozwala także na wyjaśnienie bólów w klatce piersiowej niejasnego pochodzenia.

Endokrynolog
Lekarz zajmujący się leczeniem chorób związanych z zaburzeniami hormonalnymi.

Endoskop
Ogólna nazwa przyrządu służącego do oglądania wnętrza jam ciała lub narządu, jak np: gastroskop do wziernikowania żołądka. Przyrząd jest wyposażony w soczewki i źródło światła i wprowadzany przez naturalne wejście.

Erekcja
Wzwód.

F
--------------------------------------------------------------------------------
Fizykoterapia
Dział lecznictwa wykorzystujący do potrzeb lecznictwa naturalne czynniki fizykalne powstające w urządzeniach wytwarzających energie cieplną, prądy małej i wielkiej częstotliwości, promieniowanie świetlne oraz ultradźwięki

Flebolog
Lekarz zajmujący się leczeniem chorych cierpiących na niewydolność żylną bądź limfatyczną.

Flebologia
Dziedzina medycyny zajmująca się leczeniem schorzeń żylnych i limfatycznych.
- żylaki
- pajączki
- owrzodzenia podudzi
- obrzęki limfatyczne (słoniowacizna).
Na schorzenia żylne cierpi 90% kobiet i co drugi dorosły mężczyzna w Polsce.

Flora bakteryjna
Jest to zespół bakterii współżyjących ze sobą na pewnym obszarze.

G
--------------------------------------------------------------------------------
Gastrolog
Lekarz zajmujący się schorzeniami żołądka.

Gastroskop
Przyrząd optyczny, służący do wziernikowania żołądka, umożliwiający całkowite jego obejrzenie.

Geriatria
Specjalność poświecona chorobom wieku podeszłego i starczego. Geriatria bada także same procesy starzenia się organizmu. Lekarz specjalista to geriatra.

Grypa
Grypa wywoływana jest przez wirus z grupy Orthomyxviridae Jest to choroba wysoce zaraźliwa, przenoszona jest drogą kropelkową. Przebieg grypy to kilka dni stanu ostrego i następujący po nim okres ustępowania objawów. Czasem dochodzi do powikłań takich jak zapalenie oskrzeli, płuc, mięśnia sercowego, hiperpireksji a u dzieci może wystąpić bardzo groźny zespół Reya – grupa objawów podobna do zapalenia wątroby, z pojawiającym się obrzękiem mózgu. Infekcja grypowa dla osób starszych może skończyć się zgonem.

Grzybica
Jest to zakażenie skóry przez grzyby, pasożytujące w zewnętrznej jej warstwie, we włosach i paznokciach. Najczęściej występujące postaci choroby to: grzybica stóp, grzybica paznokci, grzybica pachwin, grzybica skóry owłosionej głowy.

Objawy:
Swędzenie, uniesiona, łuszcząca się wysypka. Grzybica paznokcia prowadzi często do całkowitej utraty płytki paznokcia.

H
--------------------------------------------------------------------------------
Hem
Związek zawierający żelazo, składa się z porfiryn, które zawierają barwnik. Łączy się z białkiem, globiną tworząc w krwinkach czerwonych hemoglobinę.

Hematolog
Lekarz zajmujący się chorobami krwi i narządów krwiotwórczych.

Hemofilia
Zaburzenia procesu krzepnięcia krwi, jest to choroba dziedziczna powodująca defekt w budowie krwi. Występuje prawie wyłącznie u osobników płci męskiej.

Hemoglobina
Czerwony barwnik będący związkiem białka i żelaza będący składnikiem krwinek czerwonych krwi, będący transporterem tlenu w organizmie.

Hemoliza
Rozpad krwinek czerwonych.

Hemoroidy
Żylaki dolnego odcinka jelita i odbytu. Często są przyczyną zaparć lub biegunek w średnim lub podeszłym wieku. Dolegliwości mogą się zaostrzać u osób, które prowadzą siedzący tryb życia lub wystąpić po ciąży i porodzie.

Heparyna
Substancja zatrzymująca krzepnięcie krwi.

Hermafrodytyzm
Obojniactwo, zaburzenia rozwojowe gruczołow płciowych kiedy to obok jądrer(męskie) wystepują elementy jajników (żeńskie). Taki osobnik jest bezpłodny.

Heteroseksualność
Pociąg seksualny do osób płci przeciwnej.

Hiperglikemia
Podwyższony poziom cukru we krwi, np.: w cukrzycy. Wynika on z niedoboru lub braku insuliny, wpływającej na metabolizm węglowodanów. Stan ten może doprowadzić do śpiączki cukrzycowej.

Hipochondria
Doszukiwanie się w fizjologicznych czynnościach organizmu objawów choroby, nadmierne przejmowanie się drobnymi dolegliwościami oraz poświęcania zbyt wielkiej uwagi sprawom chorób.

Hipoglikemia
Obniżenie poziomu cukru we krwi poniżej prawidłowych wartości

Hybryda
Potomek powstały ze skrzyżowania dwóch genetycznie różnych osobników (np. muł - krzyżówka osła i konia). Hybrydy są bezpłodne.

I
--------------------------------------------------------------------------------
Impotencja
Impotencja i zaburzenia wzwodu są to schorzenia polegające na niezdolności do osiągnięcia i / lub utrzymania wzwodu prącia w stopniu wystarczającym do odbycia satysfakcjonującego stosunku oraz zaburzeniach wytrysku nasienia.
Zazwyczaj nie dotyczy to osiągnięcia orgazmu. Niekiedy zaburzenia te są przewlekłe. Jeżeli ten problem przedłuża się wówczas następstwa mogą odbić się na zdrowiu pacjenta i jego sferze emocjonalnej.
Pod względem medycznym impotencja definiowana jest jako niemożność wystarczającego wzwodu w co najmniej 25 % prób. Stosując się do tej definicji ustalono, iż od 10 do 20 milionów Amerykanów między 40 a 70 rokiem życia ma problemy z erekcją. Niektóre z wyników badań donoszą, że około 30 % męskiej populacji cierpi na czasowe zaburzenia erekcji.

Impotencja organiczna
Zaburzenia erekcji spowodowane czynnikami naczyniowymi, neurologicznymi, endokrynologicznymi oraz innymi chorobami somatycznymi.

Impotencja pierwotna
Stałe utrzymywanie się zaburzeń wzwodu "od zawsze".

Impotencja psychogenna
Zaburzenia erekcji spowodowane czynnikami stresem emocjonalnym lub chorobami psychicznymi.

Impotencja wtórna
Zaburzenia wzwodu występujące po okresie prawidłowych erekcji.

Insulina
Hormon trzustki wpływający na przemianę węglowodanową, tłuszczową i białkową. Jego niedobór może być przyczyna cukrzycy.

J
--------------------------------------------------------------------------------
Jaskra
Schorzenie oczu, które doprowadza do nieodwracalnego uszkodzenia (zaniku) nerwu wzrokowego. Toczący się proces powoduje wolno postępującą utratę widzenia początkowo obwodowego, w końcu centralnego.

Jęczmień
Ropień powodowany przez zakażenie gronkowcowe, usytuowanych na brzegach powiek gruczołów przyrzęsowych i tarczkowych. Gradówka spowodowana jest przez blokadę gruczołów łojowych, natłuszczających powiekę.

K
--------------------------------------------------------------------------------
Kiła

Inaczej syfilis. Jest to choroba przenoszona drogą płciową, wywoływana przez bakterię krętek blady. Po trzech tygodniach od zakażenia, na narządach płciowych pojawia się mały, pojedynczy, bezbolesny szankier – krater zawierający krętki, w fazie drugiej choroby następuje wysypka, trzecia faza kiły pojawia się po wielu latach, dochodzi wówczas do zajęcia układu nerwowego i dużych tętnic.

Klimakterium
Przekwitanie, zespół objawów uwarunkowany zaburzeniami hormonalnymi, wynikającymi z naturalnego procesu starzenia się organizmu.

Koklusz
Bardzo zaraźliwa choroba, wywoływana przez bakterie, przenoszona drogą kropelkową. Szczególnie groźne są powikłania po kokluszu np.: zapalenie ucha środkowego, zapalenie płuc, zapadnięcie się płata płuca.

Kolonoskopia
Wziernikowanie całego jelita grubego

Kolposkopia
Wziernikowanie pochwy, badanie pochwy i macicy. Kolposkopia daje szczegółowy obraz powierzchni śluzówki i ewentualnych zmian, z których można pobrać próbki.

Krioterapia
Terapia polegająca na miejscowym wychłodzeniu powierzchni ciała pacjenta strumieniem par azotu o temperaturze -160 C

W celu:
- zmniejszenia dolegliwości bólowych i objawów zapalnych
- obniżenia spastycznego napięcia mięśni
- zwiększenia zakresu ruchu
- zwiększenia siły mięśni

Krztusiec
Koklusz, bakteryjna choroba zakaźna, do zarażenia dochodzi na drodze kropelkowej. Charakteryzuje się ciężkimi napadami kaszlu, zapaleniem oskrzeli.

Krzywica
Jest chorobą kości występującą u dzieci, związaną z niedoborem witaminy D i zaburzeniem wchłaniania wapnia. Skutkiem niedoborów wapnia i fosforu w kościach jest ich zniekształcanie.

L
--------------------------------------------------------------------------------
Libido
Popęd płciowy.

Ł
--------------------------------------------------------------------------------
Łojotok
Wzmożone wydzielanie łoju na owłosionej skórze głowy, czole, nosie, w fałdach nosowo-policzkowych, zausznych, w okolicy mostka, międzyłopatkowej, często kojarzone z nadmiernym poceniem.

Łuszczyca
Choroba skóry o podłożu genetycznym polegająca na wzmożonej proliferacji naskórka z niepełnym zrogowaceniem naskórka i z powierzchniowym odczynem zapalnym skóry.

Łuszczyca

Choroba skóry objawiająca się ciemnoczerwonymi lub różowymi plamami, pokrytymi srebrnymi łuskami. Może występować w każdym miejscu ciała i różnić się nasileniem.

M
--------------------------------------------------------------------------------
Mammografia
Prześwietlenie piersi. Jest badaniem rentgenowskim piersi stosowanym w celu wykrycia zmian nowotworowych. Wykrywa wczesne zmiany i nawet te, które nie dają się wyczuć podczas badania palpacyjnego.

Mastektomia
Inaczej mammektomia. To zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu gruczołu piersiowego, stosowany w leczeniu raka piersi.

Medycyna pracy
Lekarze specjaliści zajmujący się ochroną i zapobieganiem zagrożeniom zdrowia pracowników, związanym z wykonywaniem zawodu, kontrolujący stan zdrowia pracowników w zależności od wykonywanej pracy.

Medycyna tropikalna
Specjalność zajmująca się profilaktyką, diagnostyką i leczeniem chorób tropikalnych, czyli takich, których rejonem występowania są kraje o innym niż europejski klimacie, badanie wpływu środowiska tropikalnego na zdrowie osób przebywających w krajach klimatu gorącego, rozpoznawanie i zwalczanie chorób egzotycznych i zakażeń.

Melanina
Barwnik skóry.

Menopauza
Ostatnia miesiączka, ustanie miesiączkowania u kobiet w wyniku zmian, jakie zachodzą w układzie hormonalnych wraz z upływem wieku.

Objawy:
- napadowe kołatanie serca
- drażliwość, uczucie lęku, bezsenność
- zaburzenia koncentracji
- napadowe poty nocne
- uderzenia gorąca
- zmienne nastroje ze skłonnością do depresji

Morfina
Narkotyk, silny środek przeciwbólowy wytwarzany z opium, nadmierne używanie może doprowadzić do uzależnienia.

Mózgowe porażenie dziecięce
Zespół objawów powstałych w wyniku uszkodzenia mózgu w okresie intensywnego rozwoju przez różnorodne czynniki etiologiczne, wśród których główną rolę odgrywa patologia ciąży i okresu okołoporodowego.

N
--------------------------------------------------------------------------------
Nadciśnienie tętnicze
Podwyższone ciśnienie w tętnicach.

Nadczynność tarczycy
Zaburzenie polegające na nadmiernej produkcji hormonów tarczycy, co przyspiesza wszystkie procesy metaboliczne.

Napięcie przedmiesiączkowe
Występowanie na kilka dni przed miesiączką objawów takich jak: ból glowy, pobudliwość, rozdrażnienie, zaburzenia emocjonalne, zmęczenie, obrzęki, obrzmienie piersi.

Napletek
Fałd skórny, pokrywający żołądź prącia.

Nefrolog
Lekarz zajmujący się leczeniem chorób nerek.

Niedoczynność tarczycy

Polega na zaburzeniu syntezy tyroksyny – hormonu tarczycy. Proces pobudza przysadkę do produkowania znacznych ilości hormonu pobudzającego tarczycę TSH, co prowadzi do jej powiększenia (wole tarczycowe).

Objawy:
Senność, zwolnienie pracy serca, zwiększona wrażliwość na zimno, uczucie mrowienia w rękach, wole tarczycowe.

Nowotwór
Potocznie określany mianem raka. Jest to niekontrolowany i nieprawidłowy rozrost komórek nowotworowych, które naciekają otaczające tkanki i niszczą je. Komórki nowotworowe mogą się rozprzestrzeniać poprzez naczynia krwionośne lub limfatyczne, tworząc przerzuty.

Nowotwór sutka
Najczęstszy nowotwór występujący u kobiet. Pierwszym objawem może być guzek piersi lub powiększenie węzłów chłonnych pod pachami.

Nowotwór szyjki macicy
Jeden z najczęściej występujących nowotworów u kobiet. W stadium przedrakowym w komórkach pokrywających powierzchnię szyjki pojawiają się łatwo wykrywalne zmiany. Mogą być rozpoznane na podstawie wymazu z szyjki macicy.

O
--------------------------------------------------------------------------------
Odczyn Waalera - Rosego
Test diagnostyczny krwi, służący do wykrywania reumatoidalnego zapalenia stawów.

Odma
Obecność powietrza w tych okolicach ciała, gdzie w stanie prawidłowym nie powinno się znajdować.

Odra
Wirusowa choroba zakaźna, występująca najczęściej między 5-7 rokiem życia. Po zakończeniu choroby w tym okresie dzieci nabywają długotrwała odporność na tę chorobę. Zakażenie drogą kropelkową. Choroba charakteryzuje się wystąpieniem wysypki na całym ciele.

Oftalmoskopia
Badanie wnętrza oka przy pomocy oftalmoskopu - przyrządu oświetlającego i umożliwiającego wgląd do wnętrza gałki ocznej.

Onkologia
Dziedzina medycyny zajmująca się badaniem istoty nowotworów, przyczyn ich powstawania, rozpoznaniem i leczeniem.

Opryszczka

Zmiany skórne w postaci drobnych pęcherzyków na granicy śluzówki ust i wargi, czasem także na nosie, wywoływane przez wirusa opryszczki (Herpes Simplex). Przypadłość ma charakter nawrotowy.

Opryszczka narządów płciowych

Opryszczka narządów płciowych wywoływana jest przez typ II wirusa opryszczki. Do zakażenia dochodzi podczas stosunku płciowego.

Osteoporoza
Utrata masy kostnej, spowodowana zwiększoną jej absorpcją. Kości stają się kruche, łamliwe i podatne na złamanie. Występuje często u kobiet w okresie menopauzy, a także wskutek długotwałego leczenia sterydami.

Ostomalacja
Rozmiękanie kości, uogólnione zmiany układu kostnego polegające na niedostatecznej mineralizacji kości

Owsica
Owsiki to robaki pasożytujące w jelicie. Są to białe robaki, długości 1 centymetra. Ich jaja dostają się na skórę w okolicy okołodbytniczej, co wywołuje swędzenie, prowokujące drapanie. Do zakażenia dochodzi drogą doustną.

Objawy:
Swędzenie w okolicy odbytu, pobudzenie dziecka.

Owulacja
Inaczej jajeczkowanie. Jest to okresowe wydalanie dojrzałej komórki jajowej z jajnika. U człowieka (tylko kobiety) występuje cyklicznie, co ok. 28 dni.

P
--------------------------------------------------------------------------------
Paluch koślawy
To zniekształcenie stopy polegające na odchyleniu dużego palca stopy w kierunku palca małego, na skutek czego jego podstawa wystaje poza obrys stopy i narażona jest na ucisk. Do schorzenia dochodzi na skutek stosowania nieodpowiedniego obuwia np. o bardzo wąskich czubkach. Z dolegliwościami należy zgłosić się do ortopedy lub chirurga.

Objawy:
- ból
- trudności w chodzeniu
- zniekształcenie palca

Paradontoza
Ubytki w tkance dziąseł, odsłaniające korzenie zębów, doprowadzające do ich rozchwiania i wypadnięcia. Przyczyną są bakterie, kamień nazębny oraz brak higieny.

Plemnik
Dojrzała męska komórka rozrodcza - gameta. Podczas wytrysku uwalania się kilka mililitrów nasienia. Zawiera ono kilka milionów plemników.

Pleśniawka
Zakażenie drożdżakiem Candida albicanas, występujące w obrębie błon śluzowych jamy ustnej lub pochwy, powodujące białe naloty.

Posiewy
Badanie krwi lub moczu na obecność chorobotwórczych bakterii, poprzez hodowanie próbki w odpowiednich warunkach i podłożu.

Posocznica
Inaczej sepsa. Zakażenie ogólne ze stałą obecnością bakterii i ich toksyn w krwiobiegu. Postać najczęściej spotykana w zakażeniach gronkowcowych i paciorkowcowych, ale też w zakażeniach pneumokokami, meningokokami, czy pałeczkami okrężnicy. Do wystąpienia posocznicy usposabia obniżenie odporności (dzieci, osoby starsze, chorzy na AIDS, cukrzycy), złe warunki higieniczno-sanitarne. Żródłem zakażenia są najczęściej już istniejące zmiany ropne.

Objawy:
- wysoka temperatura (powyżej 39 stopni). U małych dzieci przy tak wysokiej gorączce mogą wystąpić drgawki.
- złe samopoczucie
- zaburzenia świadomości do jej utraty włącznie
- bóle głowy
- nudności, wymioty
- wybroczyny krwotoczne na skórze

Priapizm
Przetrwały wzwód nie związany z pożądaniem seksualnym, wymaga niezwłocznego leczenia w ośrodku urologicznym.

Próchnica
Rozkład tkanki zębowej z powstawaniem ubytków. W utworzonej jamie dochodzi do zakażenia miazgi zęba. Infekcja taka doprowadza do uszkodzenia naczyń krwionośnych i zębów i prowadzi do śmierci zęba. Powód próchnicy to kwasy powstające w wyniku działania bakterii w płytce nazębnej.

Proktolog
Lekarz zajmujący się leczeniem chorób odbytnicy (jelito) i odbytu.

Przeziębienie
Zapalenie błony śluzowej nosa i gardła o podłożu wirusowym z wysiękiem zapalnym. Zakażenie ma miejsce drogą kropelkową lub przez dotyk. Często do infekcji dochodzi poprzez spojówki.

Pulmonolog
Lekarz zajmujący się leczeniem chorób płuc.

Pylica
Jest to jedna z chorób zawodowych, w której pyły mineralne z takich materiałów jak: azbest, boksyty, węgiel, talk lub wiele innych gromadzą się płucach i uszkadzają je powodując bliznowacenia upośledzające czynności oddechowe, co z kolei prowadzić może do wtórnej niewydolności serca, nowotworów płuc oraz do gruźlicy.
Objawy:
Duszność, uczucie ciasnoty w klatce piersiowej, kaszel. Objawy chorobowe nasilają się w miarę przyswajania pyłu.

Płaskostopie
Zanik łuku stopy, powodujący przyleganie jej wewnętrznego brzegu do podłoża. Może występować u dzieci lub wieku starszym, gdy więzadła są słąbe, albo u osób otyłych lub wykonujących pracę w pozycji stojącej.

R
--------------------------------------------------------------------------------
Rak przedinwazyjny

Synonimem raka przedinwazyjnego są: rak w miejscu, rak nienaciekający.
Rozrost komórek o cechach nowowtoru złośliwego obserwuje się jedynie w zakresie nabłonka. Rak przedinwazyjny tym różni się od raka inwazyjnego, że nie nacieka podścieliska i nie daje przerzutów. Usunięcie nowotworu zmienionego nabłonka z niewielkim tylko marginesem otaczających tkanek prowadzi do całkowitego wyleczenia.

Rektoromanoskopia
To rektoskopia rozszerzona o badanie końcowego odcinka esicy.

Rektoskopia
Wziernikowanie za pomocą rektoskopu odbytnicy. Pełni istotną rolę w diagnostyce zmian zlokalizowanych w błonie śluzowej, szczególnie zapalnych i nowotworowych.

Reumatoidalne zapalenie stawów
Jedna z przyczyn choroby stawów, obejmująca zwykle drobne stawy stóp, śródręcza, nadgarstkowe, międzypaliczkowe. W najbardziej zaawanasowanych postaciach doprowadza do kalectwa.

Różyczka
Choroba zakaźna wywoływana przez wirusa atakującego drogi oddechowe. Okres inkubacji choroby to około 3 tygodnie. W tym czasie wirus rozprzestrzenia się w węzłach chłonnych. Przebycie różyczki zapewnia odporność do końca życia. Różyczka w ciąży może być groźna dla płodu. Wszystkie kobiety, które nie przeszły różyczki powinny zaszczepić się na nią przed zajściem w ciążę.

Rzeżączka
Choroba błony śluzowej układu moczowego, wywołane przez bakterię. Przenoszona głównie przez kontakt płciowy. Objawia się ciężkim, bolesnym zapaleniem cewki moczowej, które może przejść na niektóre narządy wchodzące w skład układu moczowo-płciowego.

S
--------------------------------------------------------------------------------
Schizofrenia
Choroba psychiczna charakteryzująca się głębokim zniekształceniem osobowości, zaburzonym kontaktem z otoczeniem, zaburzoną uczuciowością, myśleniem, postrzeganiem. Pojawiają się omamy, apatia, zachowanie nieadekwatne.

Scyntygrafia
Badanie przepływu i rozmieszczenia w narządach i tkankach żywego organizmu substancji znakowanej izotopem promieniotwórczym. Obraz powstający w wyniku badania nosi nazwę scyntygramu (wizualne przedstawienie badanego narządu), przyrząd zaś służący do jego przeprowadzania to odpowiednio osłonięty licznik scyntylacyjny, którym skanuje się powierzchnię ciała. Scyntygrafia służy do diagnostyki m.in. schorzeń: gruczołu tarczowego, śledziony, wątroby, nerek, nowotworów kości.

Seksuolog
Specjalista zajmujący się leczeniem zaburzeń seksualnych w zakresie sfery emocjonalnej i zaburzeń erekcji.

Sigmoidoskopia
Wziernikowanie końcowego odcinka jelita grubego z esicą włącznie.

Somnabulizm
Lunatyzm, chodzenie i wykonywanie różnych czynności w czasie snu bez zapamiętywania ich.

Spirometria
Badanie pojemności płuc oraz ich czynności wentylacyjnych przy pomocy spirometru.

Splot słoneczny
Sieć włokien i zwojów współczulnych, umiejscowiony za żołądkiem, otaczający tętnicę trzewną.

Srom
Zewnętrzne narządy płciowe żeńskie, które otaczają ujście pochwy oraz łechtaczkę.

Stomatologia zachowawcza

Zajmuje się leczeniem zachowawczym zębów (bez usuwania i bez przemieszczania zębów).

Stulejka
Zwężenie końcowej części napletka, uniemożliwiające odprowadzenie go poza żołądź prącia.

Stwardnienie rozsiane
Choroba mózgu i rdzenia kręgowego, dotycząca osłonek mielinowych nerwów, z uszkodzeniem ich czynności. Choroba charakteryzuje się obecnością nieregularnie rozsianych ognisk stwardnienia tkanki łącznej w mózgu i rdzeniu kręgowym. Objawy zależą od umiejscowienia ogniska w ośrodkowym układzie nerwowym. Zalicza się do nich: niepewny chód, niezdarność, drżenia kończyn, mimowolne ruchy gałek ocznych, zaburzenia mowy, niedowłady.

Szczepionka
Zmodyfikowany preparat bakterii lub wirusów, nie wywołujący choroby, ale prowokujący wytwarzanie przeciwciał.

Szkorbut
Choroba spowodowana niedoborem wiataminy C, wynikająca z diety ubogiej w owoce i warzywa. Do jej objawów należą: obrzęki, krwawienia z dziąseł, wybroczyny podskórne, krwawienia do stawów, owrzodzenia, zasłabnięcia i inne.

Sztuczne zapłodnienie
Wprowadzenie do pochwy kobiety, pragnącej począć dziecko, nasienia pobranego od dawcy, za pomocą narzędzi.

T
--------------------------------------------------------------------------------
Tężec
Poważna, potencjalnie śmiertelna choroba zakaźna. Bakterie (pałeczka tężca) szybko namnażają się w ranie, wytwarzając toksynę, wywołującą sztywność i skurcz mięśni. Jednym z objawów jest szczękościsk

Tomografia komputerowa,
Metoda uwidaczniania (poprzecznych) osiowych warstw ciała ludzkiego za pomocą tomografu komputerowego (tomograf). Tomografia polega na wykonaniu serii zdjęć rentgenowskich, które następnie są analizowane przez komputer i przedstawiane są obrazy przekrojowe. Ta metoda jest najbardziej przydatna przy rozpoznawaniu chorób ośrodkowego układu nerwowego i narządów miąższowych jamy brzusznej.

Torbiel
Małe, zwykle łagodne guzy, zawierające płynną wydzielinę gruczołów.

Tracheotomia
Zabieg chirurgiczny, stosowany w przypadku zwężenia lub niedrożności krtani, polegający na nacięciu tchawicy, celem utworzenia sztucznej drogi oddychania.

Trądzik
Zaburzenie czynności skóry. W wieku dojrzewania najczęstszą postacią jest trądzik pospolity, charakteryzujacy się obecnością krost i zaskórniaków. Pod wpływem hormonów, rozwija się nadczynność gruczołów łojowych skóry, a tym samym zwiększa się wydzielanie łoju.

U
--------------------------------------------------------------------------------
Udar mózgu
Zaburzenie krążenia o przebiegu ostrym, powodujące wystąpienie objawów w postaci niedowładu połowiczego z zaburzeniami świadomości, a w przypadku udaru obejmującego lewa półkule, mózgu zaburzeniami mowy.

Urolog
Lekarz zajmujący się zabiegowym leczeniem chorób układu moczowego oraz zaburzeń erekcji

USG
To badanie ultrasonograficzne piersi czyli bezbolesne badanie przy pomocy bezpiecznych ultradźwięków.

Z
--------------------------------------------------------------------------------
Zakrzepica
Jest to krzepniecie krwi w tętnicach lub żyłach, powodujące zmniejszenie lub zatrzymanie przepływu krwi. Zakrzepica naczynia zaopatrującego w krew ważny organ taki jak mózg, serce czy płuco, może spowodować śmierć chorego.
Zakrzepice tętnic prowadzić mogą do zgorzeli, zakrzepica tętnicy mózgu do udaru, zakrzepica tętnicy wieńcowej kończy się zawałem mięśnia sercowego.

Zapalenie wyrostka robaczkowego
Ostry stan zapalny ślepo zakończonego wyrostka znajdującego się w okrężnicy wstępującej.

Zawał serca
Martwica fragmentu mięśnia sercowego, która jest spowodowanago przedłużającym się niedokrwieniem.

Zaćma
Katarakta. Zmętnienie soczewki oka powodujące upośledzenie widzenia.

Zgorzel
Gangrena. Martwica tkanek związana z zakażeniem bakteriami beztlenowymi. Zgorzel wilgotna jest niebezpieczna dla życia powodując gorączkę, posocznicę i zatrucie organizmu toksynami. Wymaga szybkiego usunięcia zaatakowanego narządu lub kończyny. Zgorzel gazowa wywołana jest przez laseczki zgorzeli gazowej, powoduje oprócz martwicy powstawanie gazu wywołując charakterystyczne trzeszczenie przy ucisku.

Ż
--------------------------------------------------------------------------------
Żółtaczka
Podwyższony poziom barwnika żółci (bilirubiny) we krwi. Wytwarzana żółć w wątrobie zamiast do jelit przedostaje się do krwi i powoduje zażółcenie skóry i białkówek oczu.

Żylaki
Żyły, które uległy rozciągnięciu, skręceniu i poszerzeniu. Najczęściej występują w powierzchownych żyłach kończyn dolnych, ale pojawiają się też w innych obszarach łożyska żylnego. Do przyczyn żylaków należą: wrodzona gorsza czynność zastawek żylnych, nadwaga, ciąża, zapalenie zakrzepowe żyły.